انواع کاشیکاری
انواع کاشیکاری
کاشی کاری یکی از روشهای دلپذیر تزئین معماری در تمام سرزمینهای اسلامی است. تحول و توسعه انواع کاشی ها و انواع کاشیکاری از عناصر خارجی کوچک رنگی در نماهای آجری آغاز و به پوشش کامل بنا در آثار تاریخی قرون هشتم و نهم هجری انجامید. در سرزمین های غرب جهان اسلام که بناها اساسا سنگی بود، کاشی های درخشان رنگارنگ بر روی دیوارهای سنگی خاکستری ساختمانهای قرن دهم و یازدهم ترکیه، تأثیری کاملا متفاوت اما همگون و پر احساس ایجاد می کردند.
کاشی شامل قطعات سفالینی است که به طرزی خاص شکل داده و سوار می شود تا با ایجاد برخی اشکال برای مکانهای ویژه مناسب باشد. کاشی، نوعی تزیین گرانتر از گچ بری بود که به طرحها، برجستگی بیشتر می داد و به خصوص بین انواع طرحها تضادی افزون تر ایجاد می کرد.
جزء مهم کاشی، لعاب است. لعاب سطحی شیشه مانند است که دو عملکرد دارد: تزیینی و کاربردی. کاشی های لعاب دار نه تنها باعث غنای سطح معماری مزین به کاشی می شوند بلکه به عنوان عایق دیوارهای ساختمان در برابر رطوبت و آب، عمل می کنند.مهمترین تحول در استفاده از کاشی در تزیینات معماری چیزی است که آن را “بدل چینی” با تکه های کوچک کاشی دانسته اند. واضح است که هدف اصلی از این تکنیک استفاده از رنگ است و همین رنگ است که حتی به تصاویر سیاه و سفید بناهای قرن پانزدهم سمرقند و مشهد و همچنین بناهای باشکوه صفوی و عثمانی در ادوار متأخر تر کیفیتی منحصر به فرد داده است.
بزرگترین قدرت کاشی تزیینی رنگین، تغییر شکل یک ترکیب ساختمانی به ترکیبی درخشان است که در آن توده های معماری، طرحهای تزیینی و رنگ با هم در می آمیزند؛ حال آن که هر یک به تنهایی اصول و خصایص خود را دارند. در بناهای تیموری شرق ایران، کاملترین موازنه میان این عناصر سه گانه به دست آمده است.
انواع کاشی
کاشی معرق: با تلفیق تکه‌های کوچک و گوناگون ساخته می‌شود. این نوع از کاشی بر اساس یک طرح اصلی، یک‌به‌یک تراشیده می‌شود و در جای مشخصی نصب می‌شود.
کاشی بنایی: دارای طرحهای هندسی است و از تلفیق اشکال هندسی ساخته می‌شود. مساحت هر یک از آن‌ها بین 4 تا 8 سانتی‌متر مربع می‌باشد.
کاشی خشتی: از تلفیق خشت‌های ظریف لعابدار که هر یک از آن‌ها بخشی از طرح کلی را در بر دارد ساخته می‌شود.
کاشی هفت رنگ: نوعی کاشی است که بیشتر در مساجد، عبادت‌گاه‌ها و مقبره‌ها و همچنین منازل شخصی به کار می‌رود. این نوع کاشی از شهرت بسیاری در معماری برخوردار است و از کاشی خشتی نشات گرفته است. اندازه‌ی آن‌ها معمولا 20 در 20، 15 در 15 و 10 در 10 سانتی متر است. برای کاشیکاری گنبدها از ابعاد 7/5 در 15 و 10 در 20 استفاده می‌شود. آن‌ها را در کنار یک‌دیگر قرار می‌دهند و نقش مورد نظر را روی آن رنگ‌آمیزی می‌کنند و به کوره می‌برند تا لعاب پخته شود. هفت رنگ متداول در این کاشی سیاه، سفید، لاجوردی، فیروزه‌ای، قرمز، زرد و حنایی است.
کاشیکاری
- کاشیکاری هفت رنگ: کاشی‌ها به شکل چهارگوش یعنی مستطیل یا مربع ساخته می‌شود و اندازه‌ی تقریبی آن‌ها در بالا گفته شده است. در این شیوه بعد از پخت اول، نقوشی را روی کاشی ترسیم می‌کنند به طوری که با کنار هم قرار گرفتن آن‌ها شکلی کامل به وجود می‌آید. بعد از طراحی نقوش، کاشی‌ها را دوباره در کوره قرار می‌دهند و بعد از آن کاشی آماده نصب است.
- کاشیکاری مقرنس (مقرنس‌کاری): در این شیوه فضاهای فرو رفته که در عرقچین (درون گنبد) و ایوان (نیم‌بند) به منظور زیبایی ایجاد می‌شوند و شباهت زیادی به لانه‌زنبور دارند را با کاشی تزئین می‌کنند. همچنین از این شیوه در ساختمان‌ها و برای تبدیل تدریجی یک شکل هندسی به یک شکل هندسی دیگر استفاده می‌کنند. از این روش بیشتر در مساجد و مقبره‌ها استفاده می‌کنند.
- کاشیکاری معرق: در این کاشیکاری قطعه‌های کاشی از روی یک طرح، با نقوش و رنگ‌های مختلف بریده می‌شوند. سپس آن‌ها را در کنار یک‌دیگر قرار می‌دهند تا قطعه‌های بزرگ‌تری به وجود آید، بعد از آن این قطعه‌ها را در جای مشخص شده نصب می‌کنند.
- کاشیکاری مَعقِلی: در این نوع از کاشیکاری از تلفیق آجر و کاشی‌های رنگارنگ بهره می‌گیرند. معمولا در این روش کاشی‌ها به روش شطرنجی در کنار هم قرار می‌گیرند. خط معقلی که یکی از انواع خوشنویسی است و در آن خط کوفی به شکلی زاویه‌دار نوشته می‌شود، از همین روش پیروی می‌کند.
- کاشیکاری مشبک: شیوه‌ی کار در این نوع کاشیکاری به این شکل است که سفال‌های لعاب داده شده را بر اساس طرح اصلی بریده و سپس به صورتی که مابین آن‌ها فضای خالی باشد در کنار یک‌دیگر قرار می‌دهند. ایجاد پنجره‌های مشبک در دیوارهای مشرف به نور، برای بهره‌مندی از نور و جلوگیری از اشراف بیرون بر درون خانه یکی از کاربردهای کاشیکاری مشبک است.
کلمات کلیدی :
انواع کاشیکاری
کاشیکاری
انواع کاشی
کاشیکاری مسجد
کاشی مسجد
گنبد و گلدسته سازی لطیفی
تاریخچه کاشیکاری
کاشی هفت رنگ
کاشی معرق
دیدگاهتان را بنویسید